EGTA lid Lex van Hulten heeft de laatste 3 jaar BvM vertegenwoordigd aan de Ketentafel Cultuureducatie van Platform ACCT. Hieronder zijn tussenverslag na de eerste fase, en een vooruitblik naar de tweede fase. Een uitgebreide versie staat als download eronder. Hierbij willen we Lex van harte danken voor zijn inzet.
En hierbij een oproep: wie van de leden wil zijn werk aan de Ketentafel voortzetten?
Het Platform ACCT heeft vanuit OCW subsidie gekregen voor de uitwerking van de Arbeidsmarktagenda culturele en creatieve sector als geheel. Het stimuleringsprogramma fairPACCT binnen Platform ACCT moet de versterking en ontwikkeling met name op het gebied van fair pay bevorderen en realiseren. Het gaat hierbij alle werkende: loondienst, zzp’ers, hybriden, wel- en niet-gesubsidieerden, stagiairs, vrijwilligers en starters. In deelsectoren zonder (volledige) Cao.
Per deelsector nemen met name de doelgroepen werkenden en werkverleners/ bemiddelaars plaats aan een ketentafel (gesprekstafel). Zij doen samen voorstellen voor betere arbeidsvoorwaarden en ontwikkelen praktijkinstrumenten zoals tarievenrichtlijnen..
In fase 1 (eind 2021 tot en met 2024) zijn 12 deelsectoren via ketentafels vanuit fairPACCT bediend. Het betreft o.a. beeldende kunst; musici: freelance klassieke musici; popmusici; musici en componisten jazz/world/contemporary etc. en ook ‘onze’ sector cultuureducatie en amateurkunst waarin o.a. de EGTA en de BVM vanuit de werkenden zitting hadden en hebben.
Deze ketentafels hebben verschillende fair pay praktijkinstrumenten ontwikkeld, welke verschilt per deelsector of beroepsgroep. Bij CE&AK is dat vooral een “Richtlijn met (start)tarieven voor zzp’ers”.
Het vervolg, wat nu?
De volgende fase betreft fase 2, 2025 tot en met 2028.
Enkele opmerkingen hierbij:
We kampen nu met landelijke politieke instabiliteit en de gemeenten krijgen vanaf 2026 te maken met het zogeheten ‘ravijnjaar’ vanwege grote rijks bezuinigingen. Verder wordt er dit jaar van rijkswege strenger gehandhaafd op schijnzelfstandigheid van zzp’ers/freelancers.
Werkenden bepalen deels of de tariefrichtlijnen wel of niet worden gevolgd en hebben daarmee veel invloed op de professionalisering van de beroepspraktijk.
Gemeenten financieren lokale culturele instellingen en projecten en hebben daarmee veel invloed op de arbeidsmarkt. Zij maken hun eigen afwegingen. Binnen de groep van 342 gemeenten zal de houding en bereidheid tot actie zeer verschillen. Grote gemeenten hebben een actiever cultuur(subsidie)beleid waarmee ze kleinere gemeenten kunnen inspireren. De lokale infrastructuur en krimpende gemeentelijke budgetten kunnen ervoor zorgen dat fair pay normen in (subsidie) voorwaarden minder snel worden opgenomen.
De plannen voor 2025 e.v.
1. SAMENSTELLING KETENTAFEL
Vanaf eind 2024 is er een onafhankelijk voorzitter en 22 leden. Per 2025 gaan we voor het behoud van deze samenstelling, met een kernteam voor snelle acties. Evt. kleine uitbreiding met niet-culturele werkverleners en vakopleidingen.
2. EXTRA FAIR PAY PRAKTIJKINSTRUMENTEN
Er zijn inmiddels factsheets over elk van 13 beroepspraktijken van kunstprofessionals in cultuureducatie en amateurkunst in de vorm van persona’s. Ze worden nog wel verder aangevuld en geactualiseerd.
3. COMMUNICATIE
3.1 In fase 2 is het voor onze ketentafel vooral van belang dat er nu een gecoördineerde aanpak voor de communicatie over de al gerealiseerde producten van de ketentafel(s) komt, zodat de werkenden en hun werkverleners e.a. goed geïnformeerd worden en blijven. Hiervoor is een plan ontwikkeld voor de gehele sector. De algemene communicatie- doelstellingen van fairPACCT zijn gebaseerd op de inhoudelijke doelen van het fairPACCT programma en de ketentafels.
De communicatie rond het fairPACCT programma:
– informeert de sector over het bestaan van de praktijkinstrumenten en de toepassing ervan.
– benadrukt de urgentie en noodzaak van het gebruik van de praktijkinstrumenten.
– bevordert het draagvlak en de dialoog rondom fair pay.
Vanuit het fairPACCT programma wordt de communicatie voornamelijk gericht op instellingen en personen die geïnformeerd moeten worden over alle praktijk-instrumenten. In de komende periode zal met de voorzitters en een delegatie van de ketentafels aan tafel worden gegaan om bovenstaande aan te scherpen en een gedetailleerder plan te ontwikkelen voor de uitrol van de strategie.
3.2 Op 20 december 2024 zijn de Tabellen met fair pay salarissen en zzp-tarieven van de 10 Ketentafels in een speciale fairPACCT Nieuwsflits verschenen. Mede gericht op extra communicatie per 2025. Het betreft o.a. Ketentafel Cultuureducatie en Amateurkunst, Kunstprofessionals met de Matrix zzp-tarieven 13 beroepspraktijken, 2023, incl. index 2024 en indexprognose 2025. De bestaande online rekentool voor zzp-tariefberekeningen cultuureducatie en amateurkunst kunstprofessionals is dit jaar met de actuele Matrix aangevuld.
4. IMPLEMENTATIE/MONITORING
De implementatie blijkt ingewikkeld. Er is een sector-doorsnijdende beroepsgroep bij culturele (en andere) organisaties met en zonder Cao/Functiegebouw. Voor een beperkt deel van deze deelsector geldt de Cao Kunsteducatie. Volgens een wat oudere CBS-raming zijn er 15.000 bedrijven in het cultuuronderwijs, de meeste in zzp-vorm. Kunstprofessionals kunnen ook elders binnen cultuureducatie en amateurkunst werkzaam zijn.
4.1. Het Fonds voor Cultuurparticipatie verwijst in zijn regelingen voor meerjarige subsidies aan instellingen en festivals naar de fair pay praktijkinstrumenten.
4.2. Fair pay en implementatie praktijkinstrumenten. Monitoring c.q. het signaleren van problemen met name met gemeenten en over de inzet van zzp’ers.
4.3. Beeld van de deelsector cultuureducatie en amateurkunst.
Er is een grote behoefte aan onafhankelijk onderzoek. Het LKCA stemt al af met Platform ACCT in elk geval bij de monitoring naar deelnemers, verenigingen, georganiseerde aanbieders, individuele kunstprofessionals. Bij voorkeur ook in samenwerking met onderzoeken van provinciale steuninstellingen.
5. BORGING SOCIALE DIALOOG/KETENTAFELPROCES m.n. na 2028
Dit is nog niet besproken.
Bovenstaande is zo’n beetje samengevat de stand van zaken op dit moment (juli 2025).
Hier vind je de uitgebreide versie van het verslag van Lex: