Naar aanleiding van een tip van Beroepsverenigingen Muziek aan de redactie van de Volkskrant heeft hoofdredacteur Alex Burghoorn een artikel geschreven over de teloorgang van het buitenschoolse muziekonderwijs. Dat leverde een stortvloed van nieuwsitems over het onderwerp op. We zetten ze voor jullie op een rijtje.
Op 14 januari verscheen het Volkskrant artikel ‘Rotterdam is de derde grote stad die door bezuinigingen moet stoppen met gesubsidieerde muzieklessen’. Lees het artikel hier.
‘De gemeente Rotterdam besloot acht jaar geleden muzieklessen voor leerlingen ouder dan 25 jaar niet langer te subsidiëren. De SKVR heeft daarna lestarieven verhoogd en ook het aantal leerlingen per uur opgevoerd tot vier. ‘Toch komen we nog steeds een miljoen euro per jaar tekort bij het domein Vrije Tijd’, zegt interim-directeur Heidy Knol van de SKVR. ‘Daar vallen ook lessen theater, beeldende kunst, dans en mode & design onder. Maar bij muziek lijden we het meeste verlies, omdat goede lessen piano of viool niet in grotere groepen te geven zijn. Ze zijn dus kostbaarder. De koren kunnen we bijvoorbeeld wel houden. Lang is geprobeerd de muzieklessen ‘in de lucht te houden’, zegt Knol, die in de zomer door de raad van toezicht is aangesteld om als interimmer de reorganisatie uit te voeren. ‘Het businessmodel onder wat de jaarlessen muziek en zang heten was al sinds 2017 niet kostendekkend te krijgen.’
Dat leverde een paar dagen later deze ingezonden brief op van twee GL/PvdA-leden:
En in NRC op 3 februari:
Ook in Trouw verscheen er op 14 januari een reportage: ‘Toptalent op de piano is er wel, maar de spoeling is dun’. Lees het artikel hier. De concoursen, jeugdorkesten en andere talentontwikkelingsprojecten merken dat de aanvoer van nieuw Nederlands talent stagneert, en daar maakt iedereen zich zorgen over. Rob Hilberink, directeur van Liszt Utrecht: “Dat komt door het beperkte muziekonderwijs in Nederland. Het gaat iedereen die hierbij betrokken is aan het hart. Iedereen voelt: we moeten het muziek maken meer promoten. We kunnen helaas niet het muziekonderwijs verbeteren, maar we kunnen wel degenen die boven komen drijven stimuleren. Dat is nodig ook, want veel talent haakt af vanwege een gebrek aan toekomstperspectief. Straks hebben we geen goed opgeleide pianodocenten meer, en dan wordt het nog moeilijker.”
Trouw had op 30 juli 2024 ook al een artikel over het onderwerp gepubliceerd: Verdwijnt klassieke muziek langzaam uit Nederland? ‘Zonder kansen voor jong talent wordt het elitair’ Dit naar aanleiding aan het stoppen van de subsidie voor de Jeugdorkesten en concoursen. En op 6 december 2024 hadden de saxofonisten al de noodklok geluid over het verdwijnen van de Nederlandse studenten op de conservatoria. ‘In Brabant begint de reddingsoperatie van het typisch Nederlandse, fluwelen geluid van de klassieke saxofoon’.
De NOS pikte het ook op en ging voor informatie naar het LKCA die bij monde van Jan van den Eijnden (Specialist Cultuureducatie) hun visie op het probleem goed over het voetlicht bracht.
Bekijk het item in het NOS-journaal op 14 januari 2025:
Kan Nederland nog aansluiting houden bij de internationale muziekwereld? https://lnkd.in/eJcPgT53 (vanaf 08:35)
Beluister het volledige item bij NPO Radio 1:
De toekomst voor Muziekscholen is onzeker, steeds meer van die scholen verdwijnen. https://bit.ly/lkca-radio1
(vanaf 36:54)
Lees het bijbehorende NOS-artikel:
Zorgen over niveau Nederlands muziekonderwijs, ‘aanwas jong talent stagneert’: https://bit.ly/lkca-nos
Op 25 januari 2025 verscheen er in het NRC een groot artikel over de toestand in Rotterdam. Nu is ook de Muziekschool van Rotterdam ter ziele Hierin vertellen raadsleden en (oud) docenten hoe ze de gang van zaken zien. Ook wordt verteld over de doorstart, en de gevolgen van het verdwijnen van de (min of meer) gesubsidieerde muzieklessen op het muzikale ecosysteem.
‘In een brief die Kasmi (Cultuur-wethouder Said Kasmi (D66), WvG) op verzoek naar de raad stuurde, staat over welke groep muziekleerlingen het gaat: 800 kinderen en jongeren tot 25 jaar. Het grootste gedeelte van die groep (90 procent) betaalt de lessen zelf. In de praktijk vaak de ouders. 10 procent (van de ouders) kan dat niet. Zij krijgen steun van onder meer het Jeugdfonds, die gaan kijken of ze die geldelijke steun kunnen voortzetten als leerlingen ergens anders les nemen.’ Rotterdam gaat nu focussen op meer muziek in de wijken. ‘Het is goedkoper, onder andere omdat de groepen een stuk groter zijn. En het is primair bedoeld voor kinderen in de basisschoolleeftijd. „Dat is mooi”, zegt raadslid Judith Bokhove. „Het is goed dat de SKVR vele jonge Rotterdammers laat kennismaken met muziek. Maar als de vonk is overgeslagen, dan is het belangrijk dat verdere ontwikkeling kan volgen door een professioneel muzieklesaanbod.”
Raadslid Judith Bokhove denkt nog steeds dat als de raad eerder was geïnformeerd een reddingspoging mogelijk was geweest. „Het is toch te gek dat de tweede stad van Nederland geen muziekschool in de lucht kan houden.” Ze juicht de groepslessen toe maar vindt dat het mogelijk moet zijn om door te stromen als een kind talent heeft of graag wil. Bovendien zullen conservatoria en de muziek- en theateropleiding Codarts, het conservatorium van Rotterdam, nog meer moeite hebben met het aantrekken van Nederlands talent, denkt ze.’
In het NRC verscheen op 5 april 2023 al een uitgebreid artikel over de stand van het muziekonderwijs in Nederland: En weer is er een muziekschool failliet gegaan. Dit naar aanleiding van het faillissement van het Drentse kunstencentrum Scala. Hierin vertellen de onderzoekers van het LKCA wat ze wel, en vooral niet kunnen onderzoeken: ‘welk instrument amateurmusici bespelen en wat de kwaliteit van hun lessen is – dat is onbekend, zeggen de LKCA-onderzoekers. Dat zou kunnen veranderen nu er minder muziekscholen zijn. Neele: „We weten wel dat docenten erop achteruit zijn gegaan. In een aantal gemeenten zijn zij doorgegaan als collectief van zzp’ers. Alle financiële risico’s liggen bij de docenten. Muziekdocenten houden van hun vak, dus ze gaan toch door. Maar de vraag is: hoe zit het met de aanwas? Wie kiest nog voor dit vak?”’
En dan was er nog een publicatie in de Staatscourant:
Hierin beschrijven en benadrukken het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) het belang van cultuurbeoefening. Het is fijn dat dit zo grondig is vastgelegd, de vraag is echter HOE?
In het Volkskrant-artikel van 14 januari ziet directeur Bas Verberk van Factorium in Tilburg ‘voor de toekomst van de muziekschool een brede instelling voor zich, die zoveel mogelijk kinderen en volwassenen kennis laat maken met muziek en daarna de eerste jaren van instrumentenles biedt. ‘Voor talenten houden we daarna wel een apart traject. Maar wie voor zijn plezier langer les wil houden kan overstappen naar een privédocent.’
Conclusie
De situatie in de buitenschoolse muziekeducatie is zeer zorgelijk. Muzieklessen zijn steeds minder bereikbaar voor alle kinderen in Nederland. Dat is slecht nieuws voor de ontwikkeling van kinderen en voor het muzikale klimaat in Nederland.
De Beroepsverenigingen Muziek wil graag meedenken hoe we de bereikbaarheid en kwaliteit van het het muziekonderwijs in Nederland kunnen verbeteren. Daarvoor schuiven we graag aan bij het ‘landelijk strategisch overleg cultuurbeoefening’ zoals voorgesteld in de Bestuurlijke Afspraken Cultuurbeoefening.
We houden jullie op de hoogte!
WvG